Je kan er een behoorlijke kluif aan hebben: emoties. Zeker als je ze zo intens ervaart als hoog sensitieve kinderen. Toch zitten er pareltjes in verborgen, ook in de lastigere emoties. Leer ze ontdekken!
Fysiek
In de eerste plaats is het goed om te weten dat de intensiteit waarmee hoog gevoelig kinderen (en volwassene) emoties ervaren niet zomaar een overdreven of aanstelligere reactie is. Het heeft simpelweg zijn oorsprong in onze biologische ‘bedrading’. Het hoog sensitieve brein werkt namelijk in bepaalde opzichten anders. Zo is de amygdala actiever, wat zich onder andere uit in het intenser ervaren van gevoelens. Dat is geweldig als je je blij, liefdevol, dankbaar, hoopvol en krachtig voelt. Een stuk lastiger wordt het als je bijvoorbeeld teleurstelling, woede, angst en schaamte ervaart. Daar hebben volwassenen het vaak al moeilijke mee, laat staan een hoog gevoelig kind.
Functie
Hoe lastig bepaalde emoties ook kunnen zijn, ze hebben een hele belangrijke functie. Ze vertellen ons namelijk wat we nodig hebben in het leven. Ik zal dit toelichten met een voorbeeld uit mijn praktijk. De 14-jarige Isa raakt snel geïrriteerd. Dat leidt regelmatig tot botsingen met haar broer, vader en moeder. Zelf snapt ze ook niet hoe het komt dat ze zo’n kort lontje heeft en ze schaamt zich daar achteraf voor. Met behulp van een visualisatie-oefening heb ik Isa uitgenodigd om contact te maken met het gevoel Geïrriteerd. Zodat hij zich ‘gehoord voelde’.
Tot haar verbazing reageerde Geïrriteerd hier blij verrast op. Ik stelde haar voor om Geïrriteerd te vragen wat hij nodig had. Hij ‘vertelde’ dat hij haar aandacht nodig heeft, want hij werkt heel hard voor haar. Hij hielp haar namelijk om zich uit te spreken over wat ze wel en niet wilde. Op de vraag hoe Geïrriteerd al in een vroeg stadium liet weten dat hij aandacht nodig had, antwoordde hij: ‘als je vuisten maakt’. Zo leerde Isa om voorbij deze ‘vervelende’ emotie te kijken en ontdekte het pareltje – de boodschap – erin: zich tijdig uitspreken en daarmee dus goed voor zichzelf te zorgen!
Emotionele geletterdheid
Om te kunnen achterhalen wat de boodschap van een regelmatig terugkerende emotie is, is het wel nodig dat je eerst je emoties goed kan benoemen. Door je gevoelens zo nauwkeurig mogelijk te duiden, raak je er minder door overspoeld. Dat is een voorwaarde om na te gaan wat de boodschap van de emotie is. Isa heeft dat bij de Eigentijdse Kids Begeleiding geleerd, waar ze met behulp van Juliska’s emotiekaarten haar emotionele geletterdheid heeft vergroot.
Emotie educatie
De emotie-educatie bij de begeleiding gaat echter nog een paar stappen verder. Naast het leren benoemen van de emoties, leren de kinderen ook dat alle emoties er mogen zijn, hoe ze er mee in contact kunnen zijn en er veilig uiting aan kunnen geven. Daarnaast leren ze ook hun gevoelens te begrijpen in het licht van hun fijngevoelige aard. Dit laatste is van groot belang, want HSK denken veel na over zichzelf en wat ze wel of niet gedaan en gevoeld hebben. Als ze onvoldoende inzicht hebben in hun gevoeligheid kunnen ze een negatieve conclusie over zichzelf trekken, waardoor hun onzekerheid toeneemt. Dit voorkomen we door hen zelfinzicht te geven. Een zeer belangrijk element bij het bouwen aan zelfvertrouwen! (Kom naar de mini-cursus ‘Begrijp hoog sensitieve kinderen’ om je kind ook zelf dit inzicht te geven!).
Over- en inzicht
Ook Lasso had tijdens de begeleiding veel baat bij het leren benoemen van zijn emoties. Met behulp van de emotiekaarten kregen zowel hij als zijn ouders over- en inzicht in zijn gevoelens en ontdekten dat er achter zijn driftbuien andere emoties schuilgaan:
- Op school: voelt hij zich regelmatig Geïrriteerd en Te druk.
- Buiten school: voelt hij zich vaak Blij, Vrij en soms Krachtig.
- ’s Avonds: als hij gaat slapen voelt hij zich Bang en Verdrietig. Dit zien zijn ouders echter niet, want deze emoties zitten verstopt achter BOOS.
Nu zijn ouders weten dat achter de boze buien in de avond ook angst en verdriet zit, gaan ze anders om met zijn boosheid. Hierdoor voelt Lasso zich meer gezien en begrepen, waardoor de boosheid al afneemt.
Bij de volgende stap gaan we achterhalen waar het verdriet en de angst vandaan komen. Hoewel de drukte en irritatie, die hij op school ervaart, hier een rol bij spelen, is dit niet de enige factor. Vaak ligt er een combinatie van factoren aan ten grondslag, die elkaar versterken.
In een ouderconsult heb ik die verschillende factoren aan Lasso’s ouders uitgelegd en zijn we gezamenlijk nagegaan welke daarvan bij Lasso spelen. Zo weten we wat de dieperliggende oorzaken van zijn boze buien zijn en hoe we deze aan kunnen pakken!
Meer lezen over emoties