Resultaten enquête over thuisonderwijs
Begin april startte ik een online enquête over het thuisonderwijs en de (eventuele) verschillen die ouders bij hun kind bemerkten. Hoewel het slechts een kleine steekproef betreft en er uiteraard individuele verschillen zijn, die hoofdzakelijk samenhangen met de specifieke (gezins-)situatie van het kind, laten de resultaten wel een duidelijk beeld zien.
Respondenten
De 100 respondenten, die de enquête ingevuld hebben, bestonden uit ouders van hoog sensitieve kinderen, waarvan 85% op de basisschool zit. Het betrof ongeveer evenveel hoog sensitieve jongens als meisjes. De vragen hadden o.a. betrekken op slapen, prikkelbaarheid, ontspanning, boze buien, zorgen maken, zelfvertrouwen en welke elementen van het thuisonderwijs de kinderen en ouders willen behouden. Hieronder bespreek ik de belangrijkste resultaten.
Slapen
Ik vroeg de ouders of hun kind beter of slechter sliep tijdens het thuisonderwijs. Uit hun antwoorden kwam het volgende naar voren:
- Beter in- en doorslapen. Eén derde van de ouders gaf aan hun kind beter in- en doorsliep gedurende de periode van het thuisonderwijs. Dit relateerden zij met name aan het feit dat er minder prikkels en druk waren en meer rust. Er waren zelfs ouders, die meldden dat hun kind tijdens het thuisonderwijs spontaan in hun eigen bed ging slapen en ’s nachts niet meer huilend wakker werd.
- Langer uitslapen. Meer dan de helft van de ouders meldden dat hun kind langer uitsliep. Dit heeft, naast de afname van de hoeveelheid prikkels en druk, ook te maken met de aangepaste schooltijden (later starten).
- Slechter slapen. Eén vijfde van de ouders gaf aan dat hun kind moeilijker in slaap kwam. Zij gaven aan dat dat te maken had met het piekeren over het Coronavirus en het wennen aan een compleet nieuwe situatie met aanvankelijk nog geen vaste structuur of ritme. Ook speelde bij sommige prikkelzoekende HSK onderprikkeling hierin een rol.
Ontspannen
Ik vroeg ouders ook hoe ontspannen hun kind over het algemeen is als hij naar school gaat en tijdens het thuisonderwijs. Uit onderstaande grafiek kan je aflezen dat ouders een groot verschil zagen in de mate van ontspanning bij hun hoog sensitieve kind. Waar 32,9% van de kinderen zich ontspannen voelt als hij naar school gaat, daar voelde wel 75% van de kinderen zich ontspannen tijdens het thuisonderwijs! De toengenomen ontspanning relateerden de ouders aan de rustige start van de dag, meer relaxmomenten gedurende de dag en minder druk.
Hoe ontspannen?
Ik vroeg ouders ook hoe hun kind zich tijdens de periode van het thuisonderwijs ontspande. Veel ouders gaven aan dat hun kind veel meer speelde dan voor de lockdown: buiten spelen, tekenen, zingen, dansen, trampoline springen, knutselen, koken, vloggen, lego, water, zand, de natuur in etc. Er was niet alleen meer tijd om te spelen, maar de kinderen hadden er ook meer energie voor en meer leuke speelideeën. Opvallend was dat veel ouders meldden dat hun kind veel meer creativiteit en fantasie lieten zien en minder achter een beeldscherm wilden zitten. Ook waren er kinderen die zichzelf beter konden vermaken, langer alleen konden spelen en in hun spel meer durfden uit te proberen.
Spelen = leren
Uit bovenstaande kunnen we opmaken dat kinderen spontaan meer gaan spelen als ze daar de ruimte voor krijgen en zich ontspannen genoeg voelen. Spelen bezorgt kinderen niet alleen geluksmomenten, het is ook ontzettend leerzaam! Zo benadrukt Dr. Peter Gray – professor in psychologie – dat kindereen spelend dingen leren die hen niet op een andere manier aangeleerd kan worden (door volwassenen). Ook vervult het hun behoefte aan autonomie, want spelen is een “zelfgekozen en zelfsturende activiteit die kinderen vanuit intrinsieke motivatie aangaan en alleen doen omdat ze het willen doen” (aldus de omschrijving van Dr. Gray). Daarnaast biedt spelen hen de mogelijkheid om hun creativiteit, fantasie en verbeelding vrij te laten stromen en dat is een ideale manier om uiting te geven aan wie je bent!
BOOS
Op de vraag of ouders een verschil bemerkte in de mate waarin hun kind boos was, antwoordde 65,5% van hen dat hun kind zich tijdens de periode van het thuisonderwijs minder boos voelde. Als reden hiervoor noemden zij dat hun kind minder overprikkeld & meer ontspannen was, lekkerder in zijn vel zat en er meer ruimte was voor autonomie. Ook gaven ouders aan dat wanneer hun kind zich wel boos of gefrustreerd voelde, er meer ruimte voor was om dat te uiten en erover te praten.
Een kleiner deel van de ouders gaf aan dat hun kind vaker boos was. Dat uitte zich veelal in ruzie met een broer of zus en meer irritaties over en weer in het gezin. Enerzijds had dat te maken met het meer op elkaars lip zitten en anderzijds met de specifieke uitdagingen in het gezin (zoals een uitdagende gezinsdynamiek, gezondheids- of financiële zorgen).
In de mini-cursus Omgaan met BOOSheid op 19 juni gaan we dieper in de onderliggende oorzaken van BOOSheid en hoe je je kind hierbij kan helpen!
Zorgen & angst
Zoals veel ouders van hooggevoelige kinderen weten, maken deze kids zich sneller zorgen. Dat is één van de (logische) uitdagingen van deze eigenschap. Ik vroeg me daarom af of ouders een verschil zagen in de mate waarin hun kind zich zorgen maakte tijdens de lockdown. Op deze vraag antwoordden 25% van de respondenten dat ze een kleine toename in zorgen zagen en 24% gaf aan geen veschil te zien. De ouders meldden dat de angst met name over het Coronavirus ging en eveneens dat ze de angst van anderen voelden.
Zo’n 35% van de ouders zag daarentegen een afname van piekeren gedurende de periode van het thuisonderwijs en relateerden dat allen aan het niet naar school gaan. Zij gaven aan dat als hun hoogsensitieve kind wel naar school gaat, dat de zorgen dan o.a. betrekking hebben op of hij het wel goed doet, niet te veel fouten maakt, hij de uitleg en opdrachten wel zal snappen, dat hij niet om uitleg durft vragen en raar of anders gevonden wordt.
Zelfvertrouwen
Op de vraag of de ouders een verschil merkten in het zelfvertrouwen van hun gevoelige kind antwoordde 30% geen verschil te zien en 60% gaf aan een toename in het zelfvertrouwen van hun kind te zien tijdens het thuisonderwijs. Als reden daarvoor noemden zij met name:
- Verbeterde schoolresultaten: schoolwerk nu wel afkrijgen en op school (vaak) niet, andere manier van uitleggen, minder afgeleid.
- Meer autonomie: zelf beslissen hoe en wanneer hij zijn werk maakt en meer de eigen gang kunnen gaan. Let op: autonomie behelst veel meer dan zelf willen beslissen! Lees hier een blog daarover.
- Meer veiligheid: kind voelt zich veilig genoeg om meer te proberen, om ‘fouten’ te maken en aan te geven dat hij het niet snapt.
- Zichzelf zijn: durft zichzelf meer te laten zien, z’n gevoelens te uiten en vergelijkt zichzelf minder met anderen.
Missen
Op de vraag wat hun kind het meest miste aan niet naar school gaan, antwoorden de meeste ouders dat hun kind hun vrienden en de sociale contacten misten.
Wat willen jullie behouden?
Ik vroeg de respondenten ook welke elementen van het thuisonderwijs hun hoog sensitieve kind zou willen behouden als lockdown opgeheven is. Dit is wat zij antwoordden:
- Kortere schooldagen: later beginnen (rustigere start van de dag) en vroeger uit.
- Betere balans tussen in- en ontspanning: meer rust- en ontspanningsmomenten, meer gelegenheid voor beweging en (buiten) spelen, meer tijd om te schakelen (overgangsmomenten), stilteplekken (minder afleiding).
- Meer autonomie: minder moeten, eigen tijdsindeling, ruimte om dingen op de eigen manier te doen (bv. ontdekkend leren), eigen tempo, ruimte om zelf onderwerpen te kiezen die het kind interessant vindt, meer ruimte voor creativiteit, meer variatie/afwisseling, meer uitdaging, meer creativiteit in het leren, natuuronderwijs.
- Minder prestatiedruk: minder huiswerk en minder toetsen.
- Kleinere groepen: meer 1-op-1 les en uitleg, meer persoonlijke aandacht, vragen durven stellen, minder prikkels, minder ingewikkelde groepsdynamiek.
- Flexibiliteit & maatwerk: mogelijkheid om soms thuis online les te volgen, combinatie van naar school gaan en thuisonderwijs.
- Minder pesten: als zowel de kinderen als de leraren minder druk ervaren, zal er ook minder pestgedrag zijn. Daarnaast is het van belang om verder te kijken naar waar pestgedrag vandaan komt, zodat zowel het gepeste kind als de pester een stukje begeleiding daarvoor krijgt (lees hier een blog daarover).
- Leraren/school: ouders gaven ook duidelijk aan dat het voor hun hoog sensitieve kind heel belangrijk is om zich in de klas door de leraar gezien te voelen, om erkenning en begrip te krijgen, echte verbinding te voelen en de veiligheid om zichzelf te zijn. Een stukje inzicht in wat het betekent om hoog gevoelig te zijn is hierin wel onontbeerlijk. De studiemiddag ‘Hoog sensitieve leerlingen in de klas van 2,5 uur geeft deze inzichten en helpt leraren voorbij gedrag te kijken, te begrijpen waar dat vandaan komt en wat het kind nodig heeft.
Utopie?
Kortere schooldagen. Minder huiswerk. Géén gestandaardiseerde Multiple Choice toetsen (lees hier wat maakt dat veel HSK moeite hebben met meerkeuzevragen). En hele goede schoolresutlaten!
Het klinkt utopisch! En toch is het echt mogelijk!! Finland laat dat zien! Bekijk hier een kort filmpje over het Finse succesvolle schoolsysteem.
Ouders
Ook vroeg ik aan de ouders wat zij zélf willen behouden uit de periode van de het thuisonderwijs en thuiswerken. Dit is wat zij antwoordden:
- Minder: minder haasten, minder speelafspraken en minder verplichtingen.
- Meer: meer tijd voor iedereens eigen behoeftes, meer ontspanning, rust- en oplaadmomenten, meer spelen, meer autonomie, meer quality time met het gezin (verbondenheid, knuffelen, lol hebben, samen lunchen, spelletjes doen), vaker praten over onze gevoelens, verstilling.
- Meer (in-)zicht in schoolwerk: meer betrokken zijn bij zijn leerproces en meer aanvullende ondersteuning bieden bij het leren.
- Werk en gezin: meer thuiswerken en een betere balans tussen werk en privé.
Balans herstellen
Hoe heftig en moeilijk deze Corona-periode ook is, het laat ons ook overduidelijk zien en voelen waarin we doorgeschoten zijn. We zijn te vaak te druk, te opgejaagd, te gespannen, te mentaal, te weinig in verbinding (met onszelf, anderen en de natuur), te weinig geïnspireerd, te weinig in contact met onze emoties, te weinig aan het genieten etc. Deze periode biedt ons de mogelijkheid om de balans te herstellen! Ik help je daar graag bij!
Met elkaar in gesprek over onderwijs
NU is ook het ideale moment om met elkaar in gesprek te gaan over hoe het onderwijs meer afgestemd kan worden op wat de kinderen van nu en de volwassenen van de toekomst nodig hebben. Scholen hebben de afgelopen weken alles anders dan anders moeten doen. Hiermee hebben ze hun creativiteit dieper aangeboord, oplossingen bedacht, keuzes gemaakt, prioriteiten gesteld en vernieuwd. Ook veel leraren zijn op zoek naar nieuwe vormen. Zo krijg ik nu veel aanvragen voor het alternatieve rapport dat ik jaren geleden gemaakt heb voor een hoog sensitief meisje om haar bewust te maken van de vaardigheden die ze had geleerd en kwaliteiten die ze verder ontwikkeld had, maar die helaas niet genoemd worden in een regulier rapport, terwijl ze zo belangrijk zijn in het leven. Ik roep dan ook schoolbesturen, leerkrachten en ouders op om met elkaar en met de kinderen ervaringen en ideeën uit te wisselen. Ik hoop dat dit blog daar een bijdrage aan levert en ga graag door met het informeren en inspireren over onderwerpen die mij na aan het hart liggen!