Elke overgang is een verandering. Om die wisseling te kunnen maken, moet je schakelen en je overgeven aan iest nieuws of anders. Dit kost hoog sensitieve kinderen veel energie, omdat het diepgaand nadenken ook hier een grote rol speelt. Bovendien zijn er op een dag meer overgangen dan je denkt.
Hoog gevoelig = verbindingsgevoelig
Hoog gevoelig kinderen gaan helemaal op in wat ze doen, of dat nou spelen, tv kijken, schommelen, het gras maaien of douchen is. Ze hebben hier als het ware een diepe verbinding mee. Overschakelen naar iets anders kost hen daarom veel energie. Ze moeten die verbinding eerst ‘loskoppelen’ om zich vervolgens in te stellen op een andere activiteit of situatie. Met al hun zintuigen scannen ze dan de omgeving af op wat er is (of niet is) en checken of er een mogelijk gevaar is. Ze kijken bijvoorbeeld goed naar hun moeders gezicht om te na te gaan of ze boos is als de badkamervloer tijdens het douchen weer zo nat geworden is…. Ook vergelijken ze hun waarnemingen met eerdere ervaringen om sneller een inschatting te maken. Dit alles gebeurt grotendeels onbewust en tegelijkertijd kost het veel energie. Begrijpelijk dus dat ze weerstand voelen bij overgangen. Zeker als ze al moe en overvraagd zijn.
Opstaan
Er zijn nogal wat overgangen. In het groot en in het klein. En ook de hele dag door. Het begint ’s ochtends met opstaan. Dat lijkt een kleine overgang, maar voor veel HSK is dit best een grote. Je moet immers uit ‘dromenland’ komen en weer ‘landen’. Je moet je lekkere, warme bed verlaten, je aankleden, ontbijten en ook nog eens haasten om op tijd op school te komen. Van ruststand naar actie! En hele dag ligt nog voor je , zonder dat je weet wat er precies gaat gebeuren. Wat als we weer die moeilijke sommen moeten maken? Heb ik straks wel iemand om mee te spelen in de pauze? Zal de gymmeester weer boos kijken als de bal niet goed gooi? Talloze vragen, die het hoofd van een gevoelig kind al in de ochtend kan vullen.
Naar school
Vervolgens moet je naar school. Je verlaat je veilige thuishaven en gaat je ‘werk’dag tegemoet. Je weet niet precies wat die dag je gaat brengen. Eén ding weet je wel zeker: er moet hard gewerkt worden (zo ervaren veel HSK dit althans). En je weet dat er veel op je af zal komen; geluiden, beelden, geuren, emoties. Hier kan je van overweldigd raken. Dat mogelijke vooruitzicht kan ook het afscheid nemen van je vader of moeder, die jou zo goed kennen en begrijpen, moeilijker maken. Na 6 weken zomervakantie is het helemaal een grote overgang om weer naar school te gaan. Waarschijnlijk gaat je kind naar een andere klas, heeft een nieuwe leraar, zit in een ander groepje op een andere plek een ander klaslokaal, krijgt nieuwe (moeilijkere!) lesstof etc. Talloze veranderingen! Het kost tijd om hieraan te wennen.
Lesovergangen
Tijdens de schooldag zelf zijn er ook tal van overgangen. Van werken naar pauze. Van lekker buiten rondrennen weer naar stil zitten en werken. Van werken naar de gymles en vice versa. Van een taalles naar een rekenles. Van plussommen naar minsommen. Ja, zelfs met dit soort kleine overgangen kan een gevoelig kind (dat vaak visueel ingesteld is) moeite hebben. Beelddenkers zijn namelijk geneigd om vast te houden aan het eerste beeld (in dit geval de plussommen) en kunnen daarom de overgang missen en vrolijk doorgaan met optellen.
Duobanen
Ook zijn er gedurende de schoolweek andere leerkrachten die lesgeven. De meesten werken niet fulltime, maar delen een klas. En aangezien elke leraar een eigen sfeer neerzet, net wat andere grenzen heeft en een andere band met je kind, is zo’n wisseling ook weer wennen. Zeker voor een HSK dat elk detail waarneemt.
Weer naar huis
Als de schooldag erop zit, is daar de overgang naar huis. Of eerst nog naar de BSO en dan naar huis. Hoe vertrouwd het thuis ook is, aan het einde van de dag zit een hoog sensitief kind vaak vol en kan hij daardoor echt moeite hebben met deze verandering. Het is dus goed om je te realiseren dat het (meestal) niets met jou te maken heeft als jouw gevoelige kind jou niet lachend in de armen valt als je hem op komt halen van school of bij de opvang.
Avondritueel
Het avondritueel zit ook vol met kleine overgangen. Ze moeten stoppen met spelen of tv kijken en aan tafel komen. Van even dollen met Papa moeten ze onder de douch. En er vervolgens weer onder vandaan. Tot slot moeten ze gaan slapen. Een grote overgang, waarbij je moet ‘afschakelen’ van een dag vol met talloze indrukken, die mogelijk nog niet allemaal verwerkt zijn en je moet overgeven aan de nacht. Van actief en (over-)alert naar ontspanning en overgave. Dat lukt niet altijd zomaar.
Moeten
Wat verder nog een bemoeilijkende factor is bij veel van deze overgangen is dat het hen door een ander ‘opgelegd’ wordt. Van hun ouders moeten ze nu stoppen met spelen en aan tafel komen. Ze moeten hun speelgoed opruimen. Moeten de tanden poetsen. Van de juf moeten ze gaan lezen. Moeten rekenen. Moeten een liedje zingen. Enzovoorts, enzovoorts. HSK hebben moeite met zoveel moeten. Zij hebben namelijk een grote behoefte aan autonomie en daar is met al dat moeten te weinig ruimte voor.
Tips
Overgangen zijn niet te voorkomen. HSK zullen er dus mee om moeten leren gaan. Ze hebben daar wel jouw hulp en steun bij nodig. In de eerste plaats door ze te begrijpen. Als je begrijpt wat maakt dat overgangen voor een kind met een hoge gevoeligheid lastig zijn, dan voelt hij zich gezien en begrepen. Alleen al dat is goud waard! Schroom ook niet om de leerkracht van je kind uit te leggen hoe het werkt bij jouw kind. Want voor zijn zelfvertrouwen is het ook heel belangrijk dat hij zich op school begrepen voelt. Verder kan je je kind op de volgende manier ondersteunen bij kleinere en grotere overgangen:
- Zachte overgangen. HSK hebben moeite met abrupte veranderingen. Van nature zijn ze ingesteld op een zachte overgang, waarbij ze niet van het ene op het andere moment hoeven te stoppen, maar de tijd krijgen om bijvoorbeeld een einde te bedenken voor hun spel. Je geeft ze deze tijd door de overgang tijdig aan te kondigen en ze ook uit te nodigen om naar een afronding toe te werken.
Bij een grote overgang, zoals na de zomervakantie weer naar school gaan, is het goed om je kind hier wat uitgebreider op voor te bereiden. Praat er samen over, kijk bijvoorbeeld naar een klassenfoto, vraag bij wie hij graag in het groepje zou willen zitten etc. - Benoem wat je waarneemt. Als je merkt dat je kind zich onrustig of boos voelt wanneer er een verandering aankomt, geef er dan zo oordeel-loos mogelijk woorden aan. “Ik zie dat je lichaam een beetje druk doet.” Of: “Hé, ik zie iets bozigs op je gezicht.” Ook dit zorgt ervoor dat je kind zich gezien voelt. Met bijvoorbeeld de emotiekaarten kan je verder bespreken hoe je kind zich voelt en nagaan of er achter de boosheid nog andere emoties schuil gaan.
- Vragen. Als je kind spanning of angst voelt voor wat er komen gaat, erken dan eerst zijn gevoel en vraag hem daarna wat hem zou kunnen helpen. Zo vinden sommige kinderen het bijvoorbeeld fijn om bij de start van het schooljaar een klein knuffeltje mee te nemen.
- Geef ze de tijd. Bij veranderingen hebben ze echt de tijd nodig om te wennen. Ook bij een kleine overgang zoals van school terug naar huis, hebben ze de tijd nodig om te schakelen. Dit is voor veel HSK typisch een overgang, waarbij ze moeilijk gedrag kunnen vertonen. Geef ze dan de rust en ruimte en bedwing de neiging om op dat moment allerlei vragen over hun dag te stellen.
- Minder overgangen? Wanneer jouw kind aan het einde van de dag vaak overvraagd is, dan is het misschien nodig om andere keuzes te gaan maken. Ga bijvoorbeeld eens na hoe vol een week voor jouw kind is. En vergeet daarbij niet dat zo’n week, naast talloze indrukken, ook veel grotere en kleine overgangen bevat en ook daardoor veel vraagt van een HSK.
- Meer ontspanning. Een kind dat zich uitgerust en ontspannen voelt, kan een verandering veel makkelijker aan. Zorg dus voor voldoende ontlaad- en oplaadmomenten. Ook voor jezelf, want hoe ontspannener jij bent, hoe meer innerlijke rust jouw kind ervaart! Lees hier in een eerdere blog 10 tips om de fijne vakantie vibes vast te houden.
- Zelfvertrouwen verstevigen. Veel HSK hebben niet een heel krachtig zelfvertrouwen. Als ze dit ‘fundament’ verstevigen, gaan ze automatisch meer geloven in je eigen kunnen en zijn. Dat betekent ook dat ze minder snel uit het veld geslagen zijn bij een verandering. Immers; ze geloven dan in hun eigen (veer-)kracht. Zie je dat jouw kind nog wat kan groeien in zijn zelfvertrouwen? Een paar afspraken Eigentijdse Kids Begeleiding kan al een groot verschil maken!
Meer info