Dit was één van de vragen die mij afgelopen vrijdag bij de cursus ‘Begrijp hoog sensitieve kinderen’ gesteld werd. Ik antwoordde dat het niet zozeer de verschillen in de manier van opvoeden zijn die tot problemen kunnen leiden voor een gevoelig kind, maar eerder de manier waarop de ouders omgaan met die variëteit. In dit geval kwamen de verschillen mede voort uit het gegeven dat de ene ouder hoog sensitief is en de andere niet. Kennis over en inzicht in hoog gevoeligheid bij hen beiden brengt in dat geval meer begrip, waardoor de verschillen als aanvullend ervaren worden in plaats van oorzaak van onenigheid.
Gevoeliger voor omgeving
De zorg of je kind last heeft van verschillende opvoedstijlen is begrijpelijk. Onderzoek heeft uitgewezen dat hoogstensitieve kinderen inderdaad gevoeliger zijn voor omgevingsfactoren. Zijn die negatief, zoals wanneer ouders strijd hebben over de opvoeding, dan lijdt een gevoelig kind daar meer onder. De andere kant van dezelfde medaille is echter dat als de omgeving ondersteunend en positief is, zoals wanneer ouders elkaar begrijpen, gevoelige kinderen hier meer van profiteren!
Waar komen verschillen in opvoeding vandaan?
Het is heel normaal dat ouders in meer of mindere mate verschillen in hun ideeën over de opvoeding van hun kinderen. Die diversiteit komt hoofdzakelijk voort uit een drietal aspecten: het geslacht, wel of niet hoog sensitief zijn en het gezin van herkomst.
Mannen en vrouwen
Hoeveel jaren emancipatie er ook verstreken zijn, de rolverdeling tussen moeders en vaders is over het algemeen nog steeds redelijk traditioneel. Gechargeerd nemen vrouwen vaak de verzorgende taken op zich en vormen de ‘veilige haven’ voor hun kinderen, terwijl vaders juist wat meer risico’s nemen en uitvaren met hun kroost. Volgens biopsycholoog Martine Delfos is dat OK. Zij stelt zelfs dat “diversiteit in de opvoeding zorgt voor een complete ontwikkeling van kinderen.” Vanuit deze visie kan je dus zeggen dat mannen en vrouwen van nature over andere opvoedkwaliteiten beschikken en dat een kind daar juist wel bij vaart. Ouders mogen gaan zien dat een andere opvoedstijl niet een afwijzing is van jouw stijl, maar simpel anders is. Een kind leert van beide ouders dan verschillende levenslessen en strategieën. Uiteraard is het wel fijn voor kindern als de ouders op essentiële punten wel op min of meer één lijn staan.
Wel en niet hoog sensitief
Hoog gevoeligheid is erfelijk. Een hoog sensitief kind heeft dus (meestal) minimaal één ouder die ook met dit temperament geboren is. Hoewel andere eigenschappen en ervaringen ook je karakter vormen, bepaalt hoog sensitiviteit toch wel voor een aanzienlijk deel hoe je in het leven staat. Dat betekent dat als één ouder hoog gevoelig is en de andere niet (of in mindere mate) hun ‘levensstijl’ anders is. Die verschillen kunnen met name wat de valkuilen van hoog gevoeligheid tot strijd leiden. Zo zal de HSP-ouder zich over het algemeen sneller zorgen maken, behoedzamer zijn, een heel groot (soms te groot) verantwoordelijkheidsgevoel hebben jegens de kinderen, erg z’n best doen om de ‘perfecte’ ouder te zijn (en zich schuldig voelen als dat niet lukt) en sneller overweldigd raken. Wanneer de andere ouder ‘luchtiger’ en ‘rationeler’ (zoals ze zichzelf vaak beschrijven) in het leven staat, is dit soms lastig te begrijpen. Andersom kan de HSP-ouder het gevoel hebben dat de andere ouder soms te gemakzuchtig doet en te veel aan hem/haar overlaat. Wanneer ouders niet van elkaar begrijpen waar hun gedrag vandaan komt, kan het uitmonden in ruzie. Daarom is het heel waardevol als beiden meer inzicht krijgen in zowel de kwaliteiten als de uitdagingen van hoog sensitiviteit. Dat brengt over en weer meer begrip en respect. De HSP-ouder leert door het zelfinzicht makkelijker uit z’n valkuilen te blijven, z’n talenten bewuster inzetten en z’n niet-HSP-partner beter begrijpen. Immers, hoog gevoelige personen plaatsen informatie altijd in een breder sociaal kader, waardoor hij/zij zichzelf in relatie tot zijn omgeving beter begrijpt en daarmee dus ook z’n partner! Aan de andere kant leert de niet-HSP-ouder zijn partner en kind beter begrijpen, de kwaliteiten ervan te waarderen en tot steun te zijn bij de uitdagingen.
Gezin van herkomst
Het gezin waarin je opgegroeid bent, bepaalt ook voor een belangrijk deel hoe je invulling geeft aan je ouderschap. Zo zijn er naast cultureel bepaalde normen & waarden ook ideeën die je vanuit je familie meekrijgt. Vaak worden overtuigingen zelfs van generatie op generatie doorgegeven in families. Dit kunnen ondersteunende ideeën zijn en eveneens belemmerende overtuigingen. De moeilijkheid van die laatste is dat ze zich vaak op (deels) onbewust niveau bevinden en dat de loyaliteit aan je familie maakt dat je hier trouw aan wilt zijn. Dus leef je naar deze onbewuste denkpatronen. Verschillen in levensovertuigingen bij de ouders komen meestal pas bij de opvoeding van de kinderen duidelijk tot uiting of botsing. Een voorbeeld: de moeder van een gevoelig meisje was opgegroeid met de impliciete boodschap dat je hard moet werken om iets van jezelf te maken. Dat was dan ook wat ze deed; ze werkte hard, maakte carrière en deed haar uiterste best om alle ballen in de lucht te houden. Haar man was groot gebracht met het idee dat een dubbeltje nooit een kwartje wordt. Hij was daardoor geneigd om ‘veilige’ keuzes te maken en niet te hoog te reiken, omdat je dan alleen maar kon vallen. Je kan je voorstellen dat dit soms tot ruzie leidde tussen de echtlieden, omdat ze een compleet verschillende boodschap aan hun dochter wilden meegeven. Beiden ouders zijn zich met een opvoedopstelling bewust geworden van deze onderliggende overtuigingen en de herkomst ervan uit hun familiesysteem. Ook hebben ze ervaren dat het hen soms belemmerde en hierin verandering gebracht. Dit heeft bij de vader tot meer zelfvertrouwen geleid en bij de moeder meer ontspannen en ruimte. In hun relatie en ouderschap ontstond zo meer harmonie, waar hun hooggevoelige dochter heel positief op reageerde!
Jezelf & elkaar begrijpen
Samenvattend is het voor een hoog sensitief kind niet zo erg als er verschillen in opvoedstijl zijn. Dat kunnen ze best handelen (mits ze op essentiële punten niet compleet tegenovergesteld zijn). Wat wel belastend is voor een kind, is wanneer de ouders elkaars aanpak niet respecteren. Dan voelt de ene ouder zich niet gezien en afgewezen door de andere en dat leidt vroeg of laat tot strijd. Immers; niets is zo persoonlijk als de wijze waarop jij invulling geeft je ouderschap. Dat doet (nagenoeg) elke ouder naar zijn beste weten & kunnen. Daarom is jezelf en elkaar op die onbewustere vlakken goed leren kennen zo belangrijk. Zodat je gaat begrijpen waar bepaald bedrag en voorkeuren vandaan komen en weet waar de basisbehoeftes van jouzelf en van je partner liggen. Vanuit dat inzicht en wederzijds respect kan je samen kijken hoe je aan beider basisbehoeftes zoveel als mogelijk tegemoet kan komen.
Heb je het gevoel dat je wat hulp kan gebruiken om jezelf en/of elkaar te begrijpen? Om in de opvoeding meer harmonie te krijgen? Jullie zijn van harte welkom bij één van de cursussen of bij een persoonlijk ouderconsult.