Vier jaar geleden kwam Mees naar mijn praktijk voor een stukje begeleiding bij zijn hoge gevoeligheid. Zijn grootste uitdaging toen was zijn onzekerheid. Daar hebben we aan gewerkt en na verloop van tijd ging het heel goed met Mees! Tot voor kort. Zijn moeder nam weer contact met me op en vertelde dat Mees erg veel druk van school ervaart. Hoewel hij hard werkt en het goed doet, maakt hij zich zorgen over zijn werk en heeft hij veel stress.

Wat speelde er?
Mees, die inmiddels in groep 7 zit, gaf met behulp van de emotiekaarten heel goed aan hoe hij zich op school voelde. Daarop aanhakend stelde ik hem een paar gerichte vragen en hadden we vrij snel helder waar zijn stress vandaan kwam. Dat had voor een groot deel te maken met zijn juf, die vaak boos wordt in de klas. Niet op Mees, maar op andere kinderen. Mees voelde die boosheid echter zo intens dat het net leek of ze ook boos op hém was. En wanneer ze niet boos was, was Mees de juf en zijn klas aan het ‘scannen’ om na te gaan of er misschien een boze uitbarsting op komst was. Als hij die aan zag komen, sprak hij de kinderen op hun gedrag aan om zo een boze uitval te proberen te voorkomen. Dit was zijn manier van ‘risicobeheersing’. Dit kostte hem echter heel veel energie. Daarnaast nam hij onbewust een stukje verantwoordelijkheid op zich die niet bij hem, maar bij de juf hoorde en werd hem zijn bemoeienis evenmin in dank afgenomen door de andere kinderen. Daar kwam nog eens bij dat hij zich minder goed kon concentreren op zijn werk, omdat hij te veel met de anderen in de klas bezig was. Gevolg hiervan was dat hij zich zorgen ging maken of hij zijn weektaak wel af zou krijgen en of de juf dan ook boos op hem zou worden. Dit laatste hoefde helemaal niet het geval te zijn, maar bij aanhoudende stress is het hoog sensitieve brein geneigd om mogelijke ‘gevaren’ minder realistische en minder positief in te schatten (waardoor je dus automatisch meer beren op de weg ziet). En daar stopte het niet bij. Mees dacht nog verder vooruit: als hij zijn werk niet af zou krijgen, dan zou dat ook wel eens negatieve consequenties kunnen hebben voor zijn schooladvies voor de middelbare school. Hierdoor nam de druk nóg meer toe, waardoor Mees nóg alerter werd op zijn omgeving, zich nóg meer zorgen maakte etc. Met andere woorden; hij was in een neerwaartse spiraal terechtgekomen.

Inzicht & tips
Nu we wisten waar de stress vandaan kwam, verscheen er meteen opluchting op het gezicht van Mees. Dat is wat zelfinzicht altijd doet; het brengt meer ontspanning en zelfvertrouwen! Ik heb Mees vervolgens uitgelegd wat er gebeurt als iemand boos wordt. Dan gaan we uit verbinding en dat is voor hoog sensitieve kinderen, die zeer ‘verbindingsgevoelig’ zijn, heftig. Het geeft een onveilig gevoel, alsof je je anker kwijt bent. Immers, kinderen zijn voor hun gevoel van veiligheid nog afhankelijk van volwassenen. Gelukkig kan de juf die verbinding ook weer heel makkelijk herstellen door even contact met Mees te maken. Een glimlach, een knikje, schouderklopje of wat vriendelijke woorden (zoals: ‘Het heeft niets met jou te maken’) zijn al voldoende! Daarnaast opperde ik dat de juf Mees ook nog wat extra bevestiging kon geven over hoe goed hij het op school doet. Want in periodes van stress, neemt de onzekerheid altijd (wat) toe. Stress gaat namelijk altijd gepaard met angst en angst is ‘besmettelijk’, waardoor het ook de angst om te falen kan triggeren. Wat positieve bekrachtiging van een leraar is dan erg ondersteunend!

Het effect
Mees en zijn moeder hebben de volgende dag meteen een gesprekje met de juf gehad. Zij was geschrokken van de impact die haar boze toon op Mees had en was blij dat ze naar haar toe gekomen waren. Ze spraken af dat ze na een boze terechtwijzing van een medeleerling Mees even een knikje zou geven. Dit maakte voor Mees een heel groot verschil! Het doorbrak de neerwaartse spiraal waarin hij zat. Ook benadrukte de juf hoe goed Mees het deed. Deze bevestiging bracht hem weer in contact met zijn zelfvertrouwen. Hoewel het er misschien op leek dat Mees’ zelfvertrouwen, waar we paar jaar eerder tijdens de begeleiding aan gewerkt hadden, op school weg was, maakt dit voorbeeld duidelijk dat als er eenmaal een goed fundament is, deze niet zomaar verdwenen is. Het kan zijn dat je door een bepaalde situatie minder met dat zelfvertrouwen in contact staat, maar weg is het niet! En dat zagen we duidelijk bij Mees! Bij de volgende afspraak vertelde hij blij dat hij nu in de klas minder met de andere kinderen bezig is en dat hij zich meer ontspannen voelt. Het werken gaat hierdoor beter, wat weer maakt dat hij zich minder zorgen maakt over zijn weektaak en het schooladvies. Oftewel; Mees zit weer in een opwaartse spiraal!

Omgevingsgevoelig
Dit is een mooi voorbeeld van Differential Susceptibility! Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat hoog sensitieve personen (zowel jong als oud) gevoeliger zijn voor omgevingsfactoren. Zijn deze negatief, dan heeft een hoog sensitief kind daar dus meer last van. Andersom geldt echter ook; positieve omgevingsfactoren (zoals de juf die Mees nu beter begrijpt, de verbinding herstelt als die wegvalt en hem af en toe positief bevestigt) hebben ook een grotere impact op HSK! Dat betekent dus dat je makkelijk een positief verschil kan maken in het leven van een hoog sensitief kind! Het enige wat daarvoor nodig is, is goed inzicht in deze eigenschap, zoals de Training ‘Coach Eigentijdse Kinderen’ die bijvoorbeeld geeft!

PS: Ik weet dat de werkdruk van leraren hoog is en dat zij enorm veel op hun bordje hebben liggen. Ik begrijp dus dat zij soms ook ‘overstromen’. Met dit ervaringsverhaal wil ik alleen inzicht geven in wat een boze reactie met een hoog gevoelig kind kan doen en hoe eenvoudig je het kind wat ondersteuning kan geven.