Focus op emotie in plaats van op gedrag

De Hongaars – Canadese arts Gabor Maté laat zich in een interview in De Morgen – na 10 jaar research verwerkt in zijn boek ‘De mythe van normaal’ – kritisch uit over opvoedmethodes die zich concentreren op gedrag in plaats van emotie: “Een kind heeft nog geen taal om emoties uit te drukken, dus moet het die wel tonen. We veroordelen dat, maar het kind kan niet anders.”

Focus op gedrag
In dit interview waarschuwt Maté voor adviezen die focussen op het gedrag van een kind. “Veel ouders krijgen het advies om een kind met een driftbui te isoleren tot het gekalmeerd is. De boodschap die dat kind dan krijgt, is dat het er niet mag zijn als het zo’n gedrag vertoont. Het zit dan met een dilemma: ik kan mezelf zijn en mijn boosheid uitschreeuwen, maar dan zullen mijn ouders me verwerpen. Wat doet het dan? Het geeft zijn authenticiteit op en doet wat wordt verlangd. Vervolgens moet hij de rest van zijn leven uitzoeken wie hij is.”

Als de interviewer vervolgens vraagt: “Je moet een kind toch duidelijke grenzen tonen, zodat het kan meedraaien in de maatschappij?“, dan legt Maté het volgende uit: “Uiteraard is het niet de bedoeling om permissief te zijn. Als je kleuter van 2 jaar vóór de maaltijd een koekje wil, weiger je dat. Je lieverd raakt gefrustreerd en begint te roepen en te tieren, maar daar is niets mis mee. Het brein van een 2-jarige is geprogrammeerd om kwaad te zijn als het zijn zin niet krijgt. Als je kalm blijft en zegt dat het boos is omdat het geen koekje krijgt, dan leer je je kind dat emoties komen en gaan. Maar als je vijandig en bestraffend reageert, bereik je er wel mee dat het zich gedraagt, maar het gaat zijn woede onderdrukken. Elke opvoedingsmethode die zich concentreert op gedrag in plaats van op emotie, is fout. Een kind heeft nog geen taal om emoties uit te drukken, dus moet het die wel tonen. We veroordelen dat, maar het kind kan niet anders. Een kind dat zijn authenticiteit opgeeft, draagt daar later de gevolgen van.”

Gedrag is het gevolg
Ik ben het hierin eens met Maté. Wanneer de focus op negatief gedrag ligt, zal dit gedrag niet veranderen. Gedrag is immers het gevolg van iets en niet de oorzaak. Probeer dus voorbij het gedrag te kijken naar de onderliggende reden ervan. Wanneer je die ziet en daar iets mee doet, zal je kind:

• zich gezien en begrepen voelen
• ervaren dat hij in alle opzichten zichzelf mag zijn
• groeien in zelfvertrouwen
• én ander gedrag laten zien!

Intense emoties
Natuurlijk is het voor ouders lastig als je kind een woedeaanval heeft. Of lang blijft hangen in teleurstelling, angst of verdriet. Zeker voor ouders van hoog gevoelige kinderen is dit een behoorlijke uitdaging, omdat hun kids emoties zo intens ervaren dat ze bijna die emotie zijn en er op zulke momenten geen ruimte lijkt te zijn voor iets anders.

De intense gevoelenswereld van een HSK

• Ik voel fijne gevoelens extra goed. En ook lastigere gevoelens….
• Ik voel zoveel aan en maar met moeite uit
• Ik voel het binnen in mij, ook wat buiten is
• Ik voel het heel hard, ook al is het voor een ander zacht
• Ik voel mee met anderen en heb niet in de gaten dat zij mij niet altijd meevoelen
• Ik voel gevoelens soms overzichtelijk en soms in de knoop
• Ik voel het helder en soms troebel
• Ik voel ook spanningen en stress extra goed
• Ik voel me soms overspoeld en ga dan kopje onder
• Hoe kom ik weer kopje boven?
• Ik voel me anders anders dan anders

Tips
Wat kan je doen om je gevoelige kind hierbij te helpen? Weet allereerst dat het intens ervaren van emoties te maken heeft met een heel actief onderdeel in het hoog sensitieve brein. Daarmee ben hij geboren. Net zoals de één geboren is met rood haar of super snelle benen, zo is een hoog sensitief persoon geboren met een fijngevoelige ‘bedrading’ wat (onder andere) maakt dat hij emoties diepgaand ervaart. En zoals met alles: dat brengt voordelen en uitdagingen met zich mee. Leer je omgaan met die laatste, dan geniet je meer van de eerste!  Een aantal tips voor ouders van HSK:

• Realiseer je allereerst dat emoties iets zeggen over de basisbehoeftes van je kind. Door dit besef ervaar je meer ontspanning en heb je tevens een ingang om er iets mee te doen! Bij de Training ‘Coach Eigentijdse Kinderen’ gaan we hier uitgebreid op in!
• Laat je kind weten dat alle emoties OK zijn! En laat dat ook terugkomen in je taalgebruik. Dus in plaats van sussend te zeggen ‘Huil maar niet’ of ‘Je hoeft niet bang te zijn’ geef je erkenning voor deze emoties: ‘Je voelt je verdrietig, hé’ of ‘Ja, dat vind je spannend, hé’.
• Leer je kind taal om zijn emoties mee uit te drukken. Bijvoorbeeld met behulp van emotiekaarten. Het benoemen van emoties reduceert stress. En vanuit de ruimte die dan ontstaat, kan je een gesprek aangaan met je kind om samen inzicht te krijgen in de herkomst die gevoelens. Emoties vertellen altijd iets over wat we nodig hebben, maar een kind kan niet alleen die vertaalslag maken. Ze hebben hulp daarbij nodig van hun ouders (ook een stukje Eigentijdse Kids Begeleiding kan daarbij helpen).
• Als je kind weer ontspannen is, kan het fijn zijn om hem inzicht te geven in het hoe en waarom van zijn emoties. Op deze manier kan hij zijn emoties en ervaringen makkelijker verwerken. En met zelfinzicht groeit ook altijd het zelfvertrouwen.
• Geef tot slot ook jezelf de toestemming om alle emoties te voelen en leef daarmee het goede voorbeeld voor. Probeer daarnaast zo congruent mogelijk te zijn in wat je zelf voelt en wat je uitdraagt.